EEN FREQUENT PROBLEEM
In de tweede helft van het verdoemde Coronajaar 2020 kondigde ING aan dat het 140 miljoen zou afschrijven op het project ‘Maggie’. Dat had een gemeenschappelijk platform moeten aanleveren voor landen waar ING alleen online actief is. Enkele maanden vroeger communiceerde de Belgische spoorwegen (NMBS) over de uiteindelijke kostprijs van het nieuwe station in Mons, Bergen. In 2007 werd de kost initieel geschat op 37 miljoen, met oplevering in 2013, toen Bergen de culturele hoofdstad van Europa was. De uiteindelijke kostprijs zal 324 miljoen gaan bedragen met oplevering in ??? Een ICT- en een bouwproject die totaal ontsporen. Het blijkt de regel te zijn, zowel in de privé als in de publieke sector. We lopen er niet mee te koop, maar ook in onze eigen carrière zijn we allemaal al acteur geweest, actief of passief, in dergelijk spel.
Wat gebeurt er telkens weer? Wat kunnen we ertegen doen?
OORZAKEN
De oorzaken van het overschrijden van budgetten of deadlines en het niet voldoen aan de gevraagde vereisten zijn altijd een complex samenspel van verschillende factoren. Toch kan wetenschappelijke literatuur ons veel vertellen over de oorzaken van al te optimistische schattingen. Er zijn de individuele valkuilen: we zijn van nature uit te optimistisch, de fameuze optimism bias uit de gedragspsychologeie. Samen met andere noties uit dat vakdomein, de illusie van controle, de planning fallacy …vormt dat een basis voor verkeerde, te optimistische schattingen. Die fenomenen worden versterkt door een aantal verschijnsels uit de groepsdynamica. Die manifesteren zich zeer zeker ook binnen managementteams: concurrence seeking, het verschijnsel waarbij een groep, eventueel na initiële discussies, snel een comfortabele consensus zoekt en botsingen vermijdt. Men zoekt conformisme op uit mentale gemakzucht. Niet instemmen met een dominante mening, wordt gezien als gebrek aan loyaliteit, politieke spelletjes of gebrek aan inzicht. Er groeit een clubbish atmosphere: wij onder mekaar tegen de rest van de wereld. Die cultuur stimuleert oppervlakkige, jongensachtige discussies met een al te vriendschappelijke omgang maar zonder echt scherpe gesprekken, met botsende ideeën.
Projecten en investeringen bij uitbreiding worden op deze manier bij de aanvang te positief ingeschat. De business case steunt op los zand. Met alle gevolgen vandien.
OPLOSSING
De wetenschappelijke literatuur biedt gelukkig ook oplossingen. Naast de pre-mortem van Gary Klein (formeel bedenken en documenteren door het team wat de mogelijke oorzaken van falen kunnen zijn), zijn er ook methodes om de intrinsieke kwaliteit van de schattingen te verbeteren. De Delphi-methodiek bijvoorbeeld kan in een uitgebreid aantal omstandigheden worden toegepast. De inzet van een advocaat van de duivel of een zogenaamd red team heeft ook al zijn toegevoegde waarde in besluitvorming uitgebreid bewezen.
Een goed inzicht in wat mis kan gaan bij het nemen van beslissingen is al meer dan de helft van de oplossing. Inzicht in de problemen onder de waterspiegel die de gedragswetenschap de laatste decennia heeft ontbloot (Kahneman, Bazerman, Sunstein, Thaler, Schiller, Simon …) is een vliegende start voor het verzekeren dat de volgende investering gebaseerd is op ernstig cijfermateraal (met bijgevolg grotere kans op het gezochte rendement). Minder risico, grotere kans van slagen!
Indien u wil weten hoe dit ook in uw organisatie toegevoegde waarde levert, aarzel niet ons te contacteren: info@kobusconsulting.be